Tùy duyên thôi
1. Ban đầu tôi không biết gì hết kể cả Excel. Lần đầu tiên tôi đụng đến một thứ mang tính "office", đó không phải Excel, mà là Access. Do nhu cầu quản lý dữ liệu mà tôi cần sử dụng Access. Tôi mượn được 2 cuốn sách lý thuyết, tôi đọc mỗi cuốn 1 nửa rồi thực hành ngay trên dữ liệu của mình chứ không làm bài tập hay bài mẫu trong sách. Cách của tôi là chỉ đọc sách một lần, sau đó vọc vào tất cả những gì có trên menu, tất cả những gì vọc được trong cửa sổ property. Access có đặc điểm là vẽ form theo wizard, code sẽ tự sinh ra. Tôi thử sửa 1 vài câu lệnh theo ý tôi muốn, ban đầu sai, từ từ đúng dần lên.
Report cũng theo wizard mà làm. Khi mở form dưới dạng design, tôi vọc vào mọi thứ trên toolbar, menu, property.
Query cũng kéo thả, group, sum, ... cũng là click chọn. Làm riết thành quen.
2. Lần đầu vọc đến Excel là đi thi chứng chỉ A, và rớt vì không đi học luyện thi và có máy thực hành. Tôi tham gia GPE vì muốn viết bài trong chuyên mục tiếng Anh cơ. Chính trên GPE tôi đã đọc một số bài viết về công thức, nắm về cơ bản, rồi tự phát triển thêm. Hàm chỉ có bấy nhiêu hàm dùng tới dùng lui, vấn đề là kết hợp chúng lại với nhau thế nào thôi. Đến khi tôi nhận dịch tài liệu tiếng Anh Learn Excel with Mr Excel, sau đó là dịch "Những tuyệt chiêu", đó là lúc tôi học. Vì khi dịch bài nào chương nào tôi cũng xách ra thí nghiệm trên máy, để chụp hình lại. Thế là cái gì không biết, trở thành biết.
3. Mục Microsoft Query: Tôi lục ra và đọc 1 topic về nó. Tôi nghĩ: Chỉ có vậy thôi sao? Lấy được mỗi 1 bảng dữ liệu ra rồi phải xử lý nó sao? Nó mang tên Query, thì phải lấy theo kiểu query. Thế là tôi xách query của Access ráp vào, thấy rõ ràng là được. THế là tôi vừa ráp, vừa vọc, và vừa viết lại thành topic mới của GPE.
4. VBA của Excel: Tôi chả biết gì về biến, về khai báo. Tôi biết 1 chút xíu về vòng lặp For và Do của Foxpro thời Fox for DOS, tôi cũng chưa định vọc vào lập trình. Nhưng tôi thấy anhtuan1066 giỏi quá, nhưng chỉ biết công thức thôi, tôi bèn nói "Bạn học VBA chắc sẽ mau giỏi lắm". Bạn ấy nói bạn ấy không có căn bản. Thế là tôi vọc vào VBA, vừa vọc vừa test, vừa viết thành topic "Cơ bản về vòng lặp For", trong 3 ngày có trên 100 bài tham gia viết, hàng ngàn lượt đọc.
Sau đó tôi tiếp tục đọc và vọc. Mảng, Dic, ... tôi đọc và áp dụng vào dữ liệu riêng của tôi, tạo ra dữ liệu mẫu để thử, và cả thử trên các bài hỏi của thành viên.
5. Pivot table: Tôi nhớ lại khi xưa có đọc 2 trang trong sách ông Văn Thông viết về Excel 5. Tôi đang có Excel 2003, và tôi thấy có người hỏi về nó. Thế là tôi vọc để tôi trả lời. Topic đó kéo khá dài vì nhiều người tham gia hỏi các mục khác nhau. Ai hỏi gì tôi vọc đến đó để trả lời. Không còn ai hỏi, tôi vẫn còn vọc và viết thành tập tài liệu in tặng thành viên.
6. Vẽ biểu đồ: Tôi cũng có đọc một số topic của Trần Thanh Phong nhưng thấy không đã. Rồi có 1 đợt nhận dịch biểu đồ nâng cao. À, dịch thì phải làm theo nó để dịch cho đúng ý, và cũng để chụp hình nữa. Thế là biết thêm 1 mớ. Tôi hứng thú, thế là vọc thêm, vọc vào mọi ngóc ngách, vào mọi chỗ thấy được trên toolbar, trên ribbon, trên hộp thoại format. Chỗ nào có check box là tick vào, bỏ ra, chỗ nào có thể xổ xuống chọn là xổ xuống chọn thử từng cái, ... Thế là biết kha khá, viết lại thành tài liệu in tặng thành viên.
Biểu đồ 3 trục tung là tôi tự bày ra để làm và để trả lời 1 topic nào đó, sau đó tôi phát triển thành bao nhiêu trục tung cũng được.
Biểu đồ speedometer, tôi cải tiến và hoàn thiện từ 1 topic hỏi của OverAC, kèm theo 1 file mẫu. Sau đó tôi biến nó thành cái đồng hồ 3 kim chạy theo thời gian thực, và thêm cả quả lắc cho nó.
7. Câu lệnh SQL và dùng ADO kết nối dữ liệu: Tôi đọc vào 1 bài viết của anh Sealand về ADO. Tôi lục lại những file Access cũ, lấy ra những query đã làm, xem câu SQL của nó. Tôi biến nó thành chuỗi, sau đó cắt ra để truyền tham số vào theo cách của anh Sealand, và vọc nó. Mỗi lần vọc nó ra kết quả, tôi viết nó lại trong 1 topic mới.
Tóm lại: Cách của tôi là đọc bất kỳ 1 tài liệu nào (sách, tài liệu, bài trả lời trên GPE, ...) nhưng không đọc 1 cách máy móc và không thực hành trên file mẫu, bài tập mẫu, ... mà phải thực hành trên dữ liệu khác, giải bài toán khác, ...
Ngoài ra, vọc vào tất cả những gì có thể vọc được: toolbar, menu, property, event, dù nó là checkbox, ratio button, combobox, ...
Tôi cũng đã tiết lộ trong topic Thi vẽ biểu đồ nhân dịp SN GPE lần 5:
. Em chỉ hỏi 1 câu nhỏ xíu thôi hà: thầy còn mần việc ở quận 7 chứ ạ? 
